ทุนเรือนหุ้น คือ รายการบัญชีที่แสดงมูลค่าเงินทุนในการจดทะเบียนของบริษัท โดยการบันทึกบัญชีจะบันทึกเฉพาะในส่วนที่ชำระแล้วเท่านั้น ซึ่งจะบันทึกเอาไว้ในส่วนของผู้ถือหุ้นและจะคำนวณมูลค่าของทุนเรือนหุ้นด้วยราคาพาร์ (ไม่ใช่ราคาที่ขายให้กับนักลงทุน)
บัญชีรายการทุนเรือนหุ้น (Capital Stock) จะแสดงอยู่ในบัญชีส่วนของผู้ถือหุ้นของงบแสดงฐานะการเงิน และแบ่งออกเป็น 2 ส่วนตามประเภทของหุ้น คือ
- หุ้นสามัญ (Common Stock) โดยไม่รวมไปถึงส่วนเกินมูลค่าหุ้น
- หุ้นบุริมสิทธิ (Preferred Stock) ในกรณีที่บริษัทนั้นออกหุ้นบุริมสิทธิด้วย
จากที่อธิบายจะเห็นว่า ทุนเรือนหุ้น (Capital Stock) เป็นการคำนวณมาจากราคาพาร์ (Par Value) แต่ในความเป็นจริง ณ ตอนที่บริษัทขายหุ้นให้นักลงทุน (ตลาดแรก) อาจจะขายในราคาสูงกว่าราคาพาร์ก็ได้ นั่นหมายความว่าเงินทุนที่บริษัทได้จากการขายหุ้นจริง ๆ อาจจะมากกว่ามูลค่าของรายการทุนเรือนหุ้น
สำหรับส่วนที่เกินมาจากทุนเรือนหุ้น หรือ Capital Stock ที่เกิดจากการขายหุ้นให้นักลงทุนสูงกว่าราคาพาร์จะถูกแยกเอาไว้ในอีกรายการหนึ่งของรายการส่วนของผู้ถือหุ้นเรียกว่าส่วนเกินมูลค่าหุ้น หรือ Share Premium
วิธีคำนวณทุนเรือนหุ้น
ทุนเรือนหุ้น คือ รายการที่แสดงมูลค่าของหุ้นที่จัดตั้งบริษัท (และชำระแล้ว) โดยคำนวณจากราคาพาร์ของหุ้น ดังนั้นจะสามารถคำนวณทุนเรือนหุ้น (Capital Stock) ได้จาก: จำนวนหุ้น x ราคาพาร์ = ทุนเรือนหุ้น
ทุนเรือนหุ้น = จำนวนหุ้น x ราคาพาร์
ตัวอย่างเช่น บริษัท GreedGoods Insurance จัดตั้งบริษัทขึ้นมา โดยมีการออกหุ้น 2,000,000 หุ้น และมีราคาพาร์ (Par Value) อยู่ที่ 3 บาทต่อหุ้น โดยครั้งแรกบริษัทจะเรียกให้ผู้ถือหุ้นชำระค่าหุ้นก่อน 50% ส่วนอีก 50% ชำระในอนาคต
จากตัวอย่างจะเห็นว่า มูลค่าของหุ้นบริษัท GreedGoods Insurance ทั้งหมดที่ควรจะเป็น (เมื่อผู้ที่ซื้อหุ้นจ่ายครบ) คือ 6,000,000 บาท
- คำนวณมาจาก 2 ล้านหุ้น x ราคาพาร์ 3 บาทต่อหุ้น = 6,000,000 บาท
แต่มูลค่าหุ้นที่ชำระแล้วในครั้งแรกคือ 3,000,000 บาทเท่านั้น เพราะในรอบแรกบริษัทให้ผู้ถือหุ้นชำระค่าหุ้นก่อนแค่ 50% ส่วนอีก 50% ที่เหลือ ถ้าหากมีการชำระเพิ่มหรือชำระจนครบจำนวนในอนาคตก็จะอัพเดทมูลค่าเข้ามาภายหลัง
ดังนั้น จากตัวอย่างมูลค่าของรายการ ทุนเรือนหุ้น (Capital Stock) ในปัจจุบันจะเท่ากับ 3,000,000 บาทเท่านั้น เนื่องจากหุ้นชำระแล้วแค่ 50% เท่านั้น
โดยในในกรณีที่ผู้ที่ซื้อหุ้นยังชำระค่าหุ้นไม่ครบจะสามารถคำนวณได้จาก ทุนเรือนหุ้น = (จำนวนหุ้น x ราคาพาร์) x เปอร์เซ็นต์ที่ชำระแล้ว
จะได้ทุนเรือนหุ้น 3,000,000 บาท = (2 ล้านหุ้น x ราคาพาร์ 3 บาทต่อหุ้น) x หุ้นชำระแล้ว 50%
สรุป ทุนเรือนหุ้นบอกอะไร?
สรุปแบบง่าย ๆ ทุนเรือนหุ้น (Capital Stock) คือ มูลค่าทั้งหมดของหุ้นตามราคาพาร์ (Par Value) หรือง่ายกว่านั้นก็คือมูลค่าหุ้นของบริษัท ณ วันที่ได้จดทะเบียนจัดตั้งบริษัทขึ้นมา ซึ่งสามารถคำนวณได้ 2 วิธีขึ้นอยู่กับว่าหุ้นได้รับการชำระแล้วทั้งหมด หรือชำระเพียงบางส่วน
- ทุนเรือนหุ้นทั้งหมด = จำนวนหุ้น x ราคาพาร์
- ทุนเรือนหุ้นที่ชำระแล้วบางส่วน = (จำนวนหุ้น x ราคาพาร์) x เปอร์เซ็นต์ที่ชำระแล้ว
และสำหรับส่วนที่เกินมาจากทุนเรือนหุ้นจากการที่ขายหุ้นในนักลงทุนสูงกว่าราคาพาร์จะลงบัญชีแยกไว้อีกรายการ ในรายการที่เรียกว่า ส่วนเกินมูลค่าหุ้น ซึ่งอยู่ในส่วนของผู้ถือหุ้นเช่นกัน สามารถอ่านเพิ่มเติมได้ที่บทความ ส่วนเกินมูลค่าหุ้น คืออะไร?
