Special Drawing Right หรือ SDR คือ สิทธิพิเศษถอนเงิน หรือ สิทธิไถ่ถอนพิเศษ (บางครั้งเรียกว่า XDR) เป็นสินทรัพย์ที่ถูกสร้างขึ้นเมื่อปี 2512 (ค.ศ. 1969) หลังจากระบบ Bretton Woods โดยกองทุน IMF (กองทุนการเงินระหว่างประเทศ) เพื่อใช้เป็น ทุนสำรองระหว่างประเทศ (International Reserve)
หรืออธิบายแบบง่าย ๆ SDR ก็คือสินทรัพย์ประเภทหนึ่งที่เปรียบเสมือนเงินสกุลหนึ่ง (ที่สร้างขึ้นโดย IMF) เพื่อใช้สำหรับเป็นทุนสำรองของประเทศนั้น ๆ หลังจากที่ช่วงก่อนหน้านี้ระบบการเงินเป็น ระบบ Bretton Woods
อย่างไรก็ตาม ถึงแม้จะบอกว่า SDR จะเป็นเหมือนเงินสกุลหนึ่ง แต่ก็เป็นเงินที่ใช้ได้เฉพาะในระดับระหว่างประเทศเท่านั้น (เป็นเงินของระดับรัฐ เอกชนหรือคนทั่วไปจะไม่ได้มีโอกาสเกี่ยวข้องกับ SDR)
สิทธิไถ่ถอนพิเศษ หรือ SDR จะถูกจัดสรรโดยกองทุน IMF ให้แก่ประเทศสมาชิกที่เข้าร่วมระบบนี้ ซึ่งแต่ละประเทศจะได้สิทธิไถ่ถอนพิเศษ SDR (Special Drawing Right) มากน้อยแตกต่างกันไปตามขนาดเศรษฐกิจของแต่ละประเทศ
ประเทศสมาชิกที่เข้าเป็นสมาชิกกองทุนการเงินระหว่างประเทศ (International Monetary Fund หรือ IMF) ประเทศสมาชิกจะได้รับจัดสรรจำนวนโควตาสิทธิพิเศษถอนเงิน (SDR) ตามขนาดของเศรษฐกิจและความสำคัญของประเทศสมาชิกเมื่อเทียบกับเศรษฐกิจโลก โดยปกติกองทุนการเงินฯ จะทบทวนโควตาทุก 5 ปี เพื่อให้สอดคล้องกับฐานะทางเศรษฐกิจของแต่ละประเทศที่เปลี่ยนแปลงไป และเพิ่มทุนดำเนินการของกองทุนการเงินฯ ให้พอเพียงกับความจำเป็น
นอกจากนี้โควตาของสิทธิพิเศษถอนเงิน (SDR) ยังมีความสำคัญในการกำหนดสิทธิและวงเงินกู้ของประเทศสมาชิก โดยประเทศสมาชิกจะได้รับคะแนนเสียงพื้นฐานเท่ากันจำนวน 250 คะแนน และเพิ่ม 1 คะแนนเสียงต่อโควตา 100,000 SDR
และในด้านการกู้ยืมเงินประเทศสมาชิกสามารถกู้เงินจาก IMF ได้ไม่เกิน 100% ของจำนวนโควตาต่อปี และกู้รวมกันทั้งหมดได้ไม่เกิน 300% ของจำนวนโควตา
ตะกร้าเงิน SDR
มูลค่าของ SDR หรือ Special Drawing Right จะผูกไว้กับค่าเงิน 5 สกุลเหล่านี้ ในสัดส่วนที่ไม่เท่ากันตามขนาดเศรษฐกิจของแต่ละสกุลเงิน ซึ่งสกุลเงินทั้ง 5 สกุลเงินเหล่านี้จะถูกเรียกว่า ตะกร้าเงิน ได้แก่
- ดอลลาร์สหรัฐ (USD) มีสัดส่วน 41.73%
- ยูโร (EUR) มีสัดส่วน 30.39%
- หยวนจีน (CNY) มีสัดส่วน 8.33%
- เยน (JPY) มีสัดส่วน 8.09%
- ปอนด์สเตอร์ลิง (GBP) มีสัดส่วน 10.92%
เดิมทีตระกร้าเงินของ SDR มีสกุลเงินที่นำมาใช้ถ่วงน้ำหนักของมูลค่า SDR ถึง 16 สกุลเงิน ก่อนที่จะลดจำนวนสกุลเงินในตระกร้าเงิน SDR ลงเหลือ 5 สกุล ในปี ค.ศ. 1981
ในกรณีที่ประเทศทีถือ SDR ต้องการเปลี่ยน SDR เป็นเงิน ก็จะสามารถเปลี่ยน SDR เป็นเงินได้ด้วยการแลกเงินกับประเทศสมาชิก (ที่มี SDR) และจะแลกได้เพียง 5 สกุลเงิน ในตะกร้าเงินนี้เท่านั้น
ปัจจุบันมูลค่าของ SDR 1 หน่วยมีค่าประมาณ 48.24 บาท (ข้อมูลอัพเดต ณ วันที่ 7 กรกฎาคม 2565)
โดยข้อมูลอ้างอิงจากอัตราแลกเปลี่ยนระหว่าง SDR กับ Thai Baht จาก International Monetary Fund (IMF)
