ตลาดหุ้น คืออะไร?
ตลาดหุ้น คือ ตลาดที่เปิดให้นักลงทุนสามารถซื้อและขายหุ้นที่จดทะเบียนอยู่ในตลาดหุ้นนั้น เป็นตลาดที่ความต้องการซื้อหุ้นของนักลงทุนมาพบกับความต้องการขายหุ้นของนักลงทุนอีกรายหนึ่ง โดยที่นักลงทุนแต่ละคนอาจมีเหตุผลในการที่ซื้อขายหุ้นแตกต่างกัน
โดยกลไกของตลาดหุ้นจะเป็นไปตามกลไกตลาดตามปกติเหมือนสินค้าทั่วไปที่อยู่บนพื้นฐานของอุปสงค์ (Demand) และอุปทาน (Supply)
กล่าวคือ ราคาหุ้นในตลาดหุ้นจะเพิ่มขึ้นเมื่อหุ้นเป็นที่ต้องการจากนักลงทุน และในทางกลับกันราคาหุ้นในตลาดหุ้นจะลดลงเมื่อหุ้นไม่เป็นที่ต้องการ
ซึ่งนักลงทุนที่เป็นผู้เล่นในตลาดหุ้นสามารถแบ่งออกได้เป็น 5 กลุ่มคร่าว ๆ ได้แก่ นักลงทุนรายย่อย นักลงทุนสถาบัน นักเก็งกำไรระยะสั้น วาณิชธนกิจ และ Market Makers ซึ่งผู้เล่นแต่ละรายในตลาดหุ้นจะมีเหตุผลและเงื่อนไขในการลงทุนที่แตกต่างกัน
ตลาดหุ้น มีกลไกอย่างไร?
ในระดับพื้นฐานที่สุดของกลไกตลาดหุ้น คือ การเข้ามาซื้อหุ้นเพื่อเป็นเจ้าของบริษัทจดทะเบียนที่นักลงทุนต้องการซึ่งเหตุผลพื้นฐานที่สุดของความต้องการเป็นเจ้าของบริษัท คือ คาดการณ์ว่าธุรกิจดังกล่าวจะให้ผลกำไรและให้ผลตอบแทนเป็นเงินปันผลในระดับที่นักลงทุนคาดหวังในอนาคต ทำให้นักลงทุนเข้ามาซื้อหุ้นในตลาดหุ้นในปัจจุบัน (ณ ตอนที่ซื้อหุ้น) และ “หวังว่าจะเป็นไปตามที่พวกเขาคาดหวัง”
และในทางกลับกัน หากนักลงทุนเชื่อว่าธุรกิจจะมีผลกำไรที่ลดลงในอนาคต นักลงทุนในตลาดหุ้นก็มีแนวโน้มที่จะไม่ต้องการเป็นเจ้าของบริษัทดังกล่าวแล้วขายหุ้นออกมา (รวมถึงไม่ซื้อ)
ด้วยกลไกของความคาดหวังต่อผลกำไรของบริษัทที่จะกลายเป็นเงินปันผล (Dividend) ให้กับนักลงทุน ทำให้ปัจจัยที่ส่งผลต่อราคาหุ้นในกลไกดังกล่าว จึงเป็นสิ่งที่เกี่ยวข้องกับ:
- ผลการดำเนินงานของธุรกิจ ทั้งผลประกอบการในอดีตที่ผ่านมา และการดำเนินงานในปัจจุบันที่นักลงทุนเชื่อว่ามีผลต่อแนวโน้มในการเติบโตของธุรกิจในอนาคต
- ปัจจัยภายนอกที่ส่งผลต่อธุรกิจ ไม่ว่าจะเป็น นโยบายและกฎหมายที่เกี่ยวข้อง ภัยธรรมชาติและเหตุการณ์ระดับโลก ความรุนแรงของการแข่งขันในตลาด ต้นทุนการผลิต ตลอดจนสภาพเศรษฐกิจที่เกี่ยวข้องกับความต้องการใช้จ่ายของลูกค้า
- การซื้อขายหลักทรัพย์โดยใช้ข้อมูลภายใน ของผู้บริหาร พนักงาน หรือผู้มีส่วนได้ส่วนเสียที่เกี่ยวข้อง ซึ่งถือว่าผิดกฎหมาย
- ภาพลักษณ์และชื่อเสียง ทั้งขององค์กรและของผู้บริหาร ทั้งในมุมมองทั่วไปของบุคคลภายนอกและที่อยู่ในข่าว
ในขณะที่นักลงทุนอีกกลุ่มลงทุนโดยมีปัจจัยด้านการเติบโตและผลประกอบการของบริษัทจดทะเบียนเป็นเรื่องรอง แต่ให้ความสำคัญกับการทำกำไรจากส่วนต่างราคาหุ้น (Capital Gain) จากการคาดการณ์แนวโน้มราคาหุ้น เราเรียกนักลงทุนกลุ่มนี้ว่า “นักเก็งกำไร (Speculator)” ซึ่งเป็นอีกรูปแบบหนึ่งของการลงทุน
โดยนักเก็งกำไร คือ กลุ่มนักลงทุนที่เข้ามาซื้อหุ้นที่คาดว่าในอนาคตราคาจะปรับตัวเพิ่มสูงขึ้นในอนาคต เพื่อที่จะขายหุ้นดังกล่าวเพื่อทำกำไรจากส่วนต่างราคาในอนาคต หรือในอีกความหมายหนึ่งคือ การคาดการณ์ว่าหุ้นบริษัทหนึ่งจะมีราคาเพิ่มขึ้นเนื่องจากจะมีความต้องการซื้อหุ้นดังกล่าวมากขึ้นในอนาคต (ไม่ว่าจะด้วยเหตุผลใดก็ตาม)
และในทางตรงกันข้ามสำหรับนักเก็งกำไรที่ต้องการทำกำไรด้วยการ Short Seller
ดังนั้น ปัจจัยที่นักเก็งกำไรสนใจก็จะเป็นอะไรก็ตามที่สามารถบ่งชี้ได้ว่าราคาหุ้นจะเป็นไปในทิศทางใดในการประกอบการตัดสินใจเลือกลงทุน โดยอาจเป็นปัจจัยที่นักลงทุนที่คาดหวังเงินปันผลให้ความสำคัญ ปัจจัยภายนอก หรือแม้กระทั่งปัจจัยทาง Technical Analysis ก็ตาม
ตลาดหุ้นกับเศรษฐกิจเกี่ยวข้องกันหรือไม่?
ตามที่ได้อธิบายกลไกของตลาดหุ้นในข้างต้นจะเห็นว่า ตลาดหุ้น คือ สิ่งที่ขับเคลื่อนด้วยความคาดหวัง (Expectation) การที่นักลงทุนซื้อหุ้น ณ ช่วงเวลาหนึ่ง เกิดจากความคาดหวังต่ออนาคตของหุ้นดังกล่าว
ดังนั้น เป็นเรื่องปกติที่การที่ตลาดหุ้นโดยรวมปรับตัวเพิ่มขึ้นเพราะนักลงทุนส่วนใหญ่มีมุมมองต่อหุ้นโดยรวมในทางที่ดีจากปัจจัยที่เกี่ยวข้อง ซึ่งปัจจัยด้านเศรษฐกิจก็เป็นหนึ่งในปัจจัยที่เกี่ยวข้องกับมุมมองของการลงทุนในตลาดหุ้นเช่นกัน เนื่องจากเศรษฐกิจคือสิ่งที่หมายถึงกำลังซื้อของผู้บริโภคที่เป็นลูกค้าของธุรกิจในตลาดหุ้น
ในขณะที่การตลาดหุ้นปรับตัวลดลงอย่างรุนแรง ก็เป็นเหตุมาจากมุมมองของนักลงทุนส่วนใหญ่ต่อการลงทุนในตลาดหุ้นเป็นด้านลบจากปัจจัยบางอย่าง ซึ่งปัจจัยด้านเศรษฐกิจก็เป็นหนึ่งในปัจจัยที่เกี่ยวข้องเช่นกัน
จะเห็นว่าความสัมพันธ์ระหว่างตลาดหุ้นกับเศรษฐกิจเป็นความสัมพันธ์ที่เกี่ยวข้องกันจากการที่ตลาดหุ้นเป็นเพียงปัจจัยหนึ่งที่อาจจะส่งผลหรือไม่ส่งผลกับตลาดหุ้นอย่างมีนัยยะสำคัญก็ได้ และถูกใช้เป็นเครื่องมือที่ใช้บ่งชี้สุขภาพเศรษฐกิจจากมุมมองของนักลงทุน (ซึ่งอาจจะเป็นไปตามมุมมองของนักลงทุนหรือไม่ก็ได้)
โดยตลาดหุ้นที่เป็นขาขึ้นอาจแสดงให้เห็นได้ว่านักลงทุนมีความมั่นใจในเศรษฐกิจปัจจุบันและ/หรืออนาคต ว่าจะทำให้ธุรกิจดำเนินงานได้ดีในอนาคต รวมทั้งอาจส่งผลให้ผู้บริโภคมีความมั่นใจในการใช้จ่ายและทำให้เศรษฐกิจเติบโตขึ้น
อย่างไรก็ตาม การปรับตัวลดลงอย่างรุนแรงของตลาดหุ้นก็ยังคงเป็นสิ่งที่ส่งผลต่อเศรษฐกิจโดยรวมได้เช่นกัน จากผลกระทบต่อเงินเก็บของนักลงทุนรายย่อยโดยตรง เงินลงทุนของสถาบันการเงินที่ส่งผลต่อสภาพคล่อง นักลงทุนสถาบันอย่างกองทุนรวมต่าง ๆ ที่เป็นเงินออมของประชาชน รวมไปถึงกองทุนของภาครัฐที่ใช้ผลตอบแทนจากการลงทุนในการดำเนินสวัสดิการต่าง ๆ ของภาครัฐ
