ทำความเข้าใจพื้นฐาน วิธีการชำระเงินระหว่างประเทศแบบ Letter of Credit (L/C) ที่ช่วยลดความเสี่ยงในการชำระเงินระหว่างประเทศของผู้ประกอบการ
Letter of Credit คืออะไร?
Letter of Credit คือ ตราสารเครดิต เป็นวิธีการชำระเงินในการค้าระหว่างประเทศที่มีธนาคารเป็นตัวกลางในธุรกรรมการเงิน โดยธนาคารจะเป็นผู้ชำระเงินค่าสินค้าตามที่ระบุใน Letter of Credit หรือ L/C ให้ก่อนในนามของผู้นำเข้าที่เป็นผู้ซื้อสินค้า และจะเรียกเก็บเงินจากผู้นำเข้าในภายหลัง
การชำระเงินแบบ Letter of Credit (L/C) คือการชำระเงินที่ธนาคารจะทำหน้าที่เป็นเหมือนผู้ค้ำประกันว่าถ้าหากผู้ส่งออกมีเอกสารเกี่ยวกับการส่งครบถ้วนก็จะได้เงินค่าสินค้าจากธนาคารแน่นอน ธนาคารมีหน้าที่เพียงตรวจเอกสาร (แต่ไม่ได้ตรวจสินค้า) และเรียกเก็บหนี้จากผู้นำเข้าที่เปิด L/C ในภายหลัง
โดยฝ่ายธนาคารที่แบกความเสี่ยงของการชำระค่าสินค้าให้ก่อน จะได้รับผลตอบแทนเป็นค่าธรรมเนียม (Commission) จากการเปิด L/C โดยคิดเป็นเปอร์เซ็นต์จากมูลค่าของยอด L/C ดังกล่าว
กล่าวคือ กลไกของ Letter of Credit เป็นสิ่งที่เหมือนกับการที่ผู้ส่งออกยืมเงินพร้อมกับให้ธนาคารชำระค่าสินค้าให้เรียบร้อย (ธนาคารจ่ายล่วงหน้าไปก่อน) แล้วคืนเงินธนาคารในภายหลังพร้อมกับดอกเบี้ย
ประโยชน์ของ Letter of Credit (L/C) จึงเป็นการทำให้ความเสี่ยงของทั้งฝ่ายผู้ซื้อและผู้ขายในการค้าระหว่างประเทศลดลงจากการที่ธนาคารเข้ามาเป็นตัวกลางของการชำระเงินในธุรกรรมดังกล่าว โดยแลกกับค่าธรรมเนียมของ Letter of Credit ที่เพิ่มเข้ามา
เพราะเดิมทีปัญหาของการค้าระหว่างประเทศคือการชำระเงินระหว่างประเทศ หากผู้นำเข้าเป็นฝ่ายจ่ายก่อนแบบ Advance Payment ก็มีความเสี่ยงที่จะไม่ได้รับสินค้าจริง ในทางกลับกันหากผู้ส่งออกเป็นฝ่ายยอมส่งสินค้าไปก่อนในกรณีที่ชำระเงินแบบ Open Account ก็มีโอกาสที่จะไม่ได้เงินค่าสินค้าจากอีกฝ่าย
ประเภทของ Letter of Credit (L/C)
Letter of Credit (L/C) สามารถแบ่งออกเป็น 2 ประเภทใหญ่ ๆ คือ Irrevocable Letter of Credit และ Revocable Letter of Credit โดยมีรายละเอียดดังนี้:
Irrevocable Letter of Credit คือ การชำระเงินแบบ L/C ที่ไม่สามารถเพิกถอนได้ (ซึ่งจะสามารถแบ่งเป็นชนิดย่อยอีกหลายแบบ) ในกรณีที่ผู้เปิด L/C หรือผู้ซื้อสินค้า (Applicant) ต้องการจะแก้ไข Letter of Credit จะต้องให้ผู้ขาย (Beneficiary) ยินยอมให้แก้ไขก่อน
Revocable Letter of Credit คือ L/C ประเภทที่ที่สามารถเพิกถอนได้ ในกรณีนี้ผู้เปิด L/C หรือผู้ซื้อสินค้า (Applicant) สามารถยกเลิกหรือแก้ไข Letter of Credit ได้โดยไม่ต้องขอให้ผู้ขาย (Beneficiary) ยินยอม ทำให้ Letter of Credit ประเภทนี้ไม่เป็นที่นิยมในการนำมาใช้ซื้อขาย
นอกจากนี้ Letter of Credit (L/C) ยังสามารถแบ่งประเภทได้ตามลักษณะของการเก็บเงิน ได้แก่ L/C at sight และ Usance L/C
L/C at sight คือ Letter of Credit ประเภทที่ต้องชำระเงินทันที (ประมาณ 5-10 วันทำการ) หลังจากผู้ขายหรือผู้ส่งออกทำตามเงื่อนไขที่ระบุเอาไว้ในเอกสาร Letter of Credit (L/C) ครบแล้ว
Usance LC คือ Letter of Credit ประเภทที่สามารถชำระเงินได้ในอนาคต (ในวันที่กำหนด) โดยจะเริ่มนับหลังจากได้รับเอกสารครบ คล้ายกับการให้ Credit Term
นอกจากนี้ Letter of Credit (เลตเตอร์ออฟเครดิต) บางครั้งคุณอาจพบในชื่ออื่น อย่างเช่น Commercial Documentary Letter of Credit หรือ Documentary Letter of Credit ซึ่งทั้งหมดก็คือ Letter of Credit หรือ L/C เหมือนกัน
ขั้นตอนของ Letter of Credit
เนื่องจาก Letter of Credit เป็นตราสารทางการเงินประเภทหนึ่ง เรียกว่า ตราสารเครดิต ทำให้ภาษาที่ใช้ใน Letter of Credit (L/C) แตกต่างออกไปเล็กน้อย อย่างเช่น จากปกติที่จะเรียกว่า Importer และ Exporter แต่ใน L/C จะเรียกผู้นำเข้าและผู้ส่งออกที่เป็นผู้ซื้อและผู้ขาย และธนาคารของแต่ละฝ่าย ดังนี้
- ผู้ซื้อ หรือ ผู้นำเข้า (Importer) คือ ผู้เปิด L/C จะเรียกว่า Applicant ส่วนธนาคารที่ Applicant ไปขอเปิด L/C จะเรียกว่า Issuing Bank
- ผู้ขาย หรือ ผู้ส่งออก (Exporter) คือ ผู้รับผลประโยชน์ (รับเงิน) จะเรียกว่า Beneficiary ส่วนธนาคารของทางฝั่งผู้รับผลประโยชน์ หรือ Beneficiary จะเรียกว่า Advising Bank
จากแผนภาพการทำงานของการชำระเงินด้วย Letter of Credit จะสามารถแบ่งขั้นตอนการทำงานของ Letter of Credit ได้เป็น 9 ขั้นตอน โดยมีรายละเอียดดังนี้
- หลังจากที่ทั้งสองฝ่าย (ผู้นำเข้าและผู้ส่งออก) ตกลงเงื่อนไขในการซื้อขายกันเสร็จเรียบร้อยแล้ว ผู้นำเข้า (Applicant) จะติดต่อธนาคาร (Issuing Bank) เพื่อยื่นขอเปิด L/C
- จากนั้น Issuing Bank จะติดต่อกับธนาคารของผู้ส่งออก (Advising Bank) เพื่อทำการเปิด L/C
- เมื่อได้รับการติดต่อแล้ว ทางฝ่าย Advising Bank จะแจ้ง Letter of Credit ให้กับกับผู้ส่งออก (Beneficiary)
- เมื่อการเดินเรื่องเกี่ยวกับเอกสารการชำระเงินด้วย Letter of Credit เรียบร้อยแล้ว ผู้ส่งออกทำการส่งสินค้าตามที่ตกลงไปให้ผู้นำเข้า ซึ่งในขั้นตอนนี้ผู้ส่งออกจะต้องมี Shipping Documents ครบ (เพื่อนำไปให้ธนาคารต่อไปในขั้นที่ 5)
- ผู้ส่งออกส่ง Shipping Documents (เอกสารเกี่ยวกับการส่งออก) ให้กับ Advising Bank
- Advising Bank ส่ง Shipping Documents ให้ Issuing Bank ซึ่งธนาคารก็จะทำการตรวจความถูกต้องของเอกสาร
- Issuing Bank จ่ายเงินให้ Advising Bank ตามที่ตกลงกันไว้ใน Letter of Credit และ Advising Bank ก็จะจ่ายเงินค่าสินค้าให้กับผู้ส่งออกอีกทอด
- ผู้นำเข้า (หรือผู้ซื้อ) จ่ายเงินให้ Issuing Bank เพื่อรับ Shipping Documents
- นำ Shipping Documents ไปดำเนินการในขั้นตอนการรับของ (เรียกว่าการนำเอกสารไปใช้ปล่อยของหรือออกของ)