สภาพคล่อง คือ ความสามารถในการเปลี่ยนสินทรัพย์ใด ๆ ก็ตามเป็นเงินสด หากสินทรัพย์สามารถเปลี่ยนเป็นเงินสดได้ง่ายจะถือว่าสินทรัพย์นั้นมีสภาพคล่องสูง ในขณะที่สินทรัพย์ที่เปลี่ยนเป็นเงินสดได้ยากจะถือว่ามีสภาพคล่องที่ต่ำกว่า
โดยในทางบัญชีได้นิยามสินทรัพย์ที่มีสภาพคล่องสูงว่าเป็นสินทรัพย์ที่เปลี่ยนเป็นเงินได้ภายใน 1 ปี และได้ถูกจัดเอาไว้ในหมวดสินทรัพย์หมุนเวียน (Current Assets) ขณะที่ถ้าไม่สามารถเปลี่ยนเป็นเงินได้ภายใน 1 ปีจะนับว่าสภาพคล่องต่ำจะถือเป็นสินทรัพย์ไม่หมุนเวียน (Non-Current Assets)
นอกจากนี้ คำว่าสภาพคล่อง (Liquidity) ยังมีความหมายรวมถึงสถานะทางการเงินที่แสดงถึงความสามารถในการมีเงินจ่ายเมื่อจำเป็นต้องจ่าย ทั้งธุรกิจ นักลงทุน หรือบุคคลธรรมดาทั่วไป ซึ่งผู้ที่มีสภาพคล่องสูงจึงเป็นผู้ที่มีสินทรัพย์ที่สามารถเปลี่ยนเป็นเงินสดได้ง่ายอยู่เป็นจำนวนมาก
สภาพคล่องของสินทรัพย์ขึ้นอยู่กับอะไรบ้าง
ตามที่อธิบายในตอนต้นว่าสภาพคล่องเป็นสิ่งที่ขึ้นอยู่กับความง่ายในการแปลงเป็นเงินสดเพื่อนำไปใช้จ่าย โดยปัจจัยที่ส่งผลต่อความยากง่ายในการเปลี่ยนเป็นเงินสดหรือความง่ายในการขายสินทรัพย์มักจะเกี่ยวข้อง 3 ปัจจัย ดังนี้
- ราคา (Price) ยิ่งสินทรัพย์มีราคาสูง ยิ่งหาผู้ซื้อได้ยาก
- ความต้องการของตลาด (Demand) ยิ่งสินทรัพย์เป็นที่ต้องการของตลาด การขายสินทรัพย์นั้น ๆ เพื่อแปลงเป็นเงินสดจะยิ่งทำได้ง่าย
- วิธีการนำไปใช้ประโยชน์ แม้ว่าจะเป็นสินทรัพย์ที่มีมูลค่าสูง แต่ถ้าหากเป็นสิ่งที่ใช้ประโยชน์ได้ยากอย่างที่ดิน ผู้ที่จะซื้อสินทรัพย์จะยิ่งมีจำนวนน้อยลง ส่งผลให้ยากที่จะขายเพื่อแปลงสินทรัพย์ในลักษณะนี้เป็นเงิน
การรักษาสภาพคล่องสำคัญอย่างไร
สภาพคล่องเป็นสิ่งที่อธิบายถึงความรวดเร็วในการเปลี่ยนสินทรัพย์เป็นเงินสดหรือความง่ายในการขาย เพื่อทำให้มีเงินสดสำหรับการใช้จ่ายที่จำเป็นต้องจ่าย ดังนั้นแล้วการที่จะเปลี่ยนสินทรัพย์บางอย่างเป็นเงินสดหมายถึงการที่จะต้องมีความจำเป็นบางอย่างที่จะต้องใช้เงินสด หรือมีความจำเป็นบางอย่างที่จะต้องขายสินค้าดังกล่าวเดี๋ยวนั้น
ตัวอย่างเช่น บริษัท Brand D Marketing ถูกฟ้องร้อง แต่ไม่มีเงินจ่ายค่าเสียหายมูลค่าสูงมาก (ในระดับที่จะไปกู้ก็ไม่ได้) อย่างไรก็ตามบริษัทมีสินทรัพย์เป็นอาคารสำนักงาน ดังนั้นทางออกของบริษัทจึงเป็นการขายอาคารสำนักงานดังกล่าวให้ได้ก่อนกำหนดก่อนที่จะโดนบังคับขาย
จากตัวอย่างจะเห็นว่า ปัญหาของบริษัทคือไม่มีสินทรัพย์ที่สภาพคล่องสูงอยู่เลย ทำให้บริษัทมีปัญหาทันทีที่ต้องใช้เงิน เพราะอาคารสำนักงานไม่ใช่สินทรัพย์ที่จะขายได้ง่าย ถ้าหากทำเลไม่ดีจริงหรือไม่ได้ขายออกมาในราคาถูกกว่าราคาตลาดมาก ๆ
จะเห็นว่าความสำคัญและปัญหาหลักที่เกิดจากสภาพคล่องคือการเปลี่ยนสินทรัพย์เป็นเงินสดเมื่อจำเป็นต้องใช้เงิน
จากกรณีตัวอย่างเป็นเรื่องที่เกิดขึ้นบ่อยในชีวิตจริง ไม่ว่าจะเป็นบริษัท นักลงทุน หรือบุคคลธรรมดาทั่วไป ที่มักจะถือเพียงสินทรัพย์ที่ใช้ลงทุน แต่ไม่ถือเงินสดหรือสินทรัพย์สภาพคล่องสูงเอาไว้ในระดับที่มากพอ เมื่อบริษัทหรือคนเหล่านี้จำเป็นต้องใช้เงินจำนวนมาก พวกเขาเหล่านี้ก็จะต้องขายสินทรัพย์สภาพคล่องต่ำ เหล่านั้นออกมาในราคาที่ต่ำกว่าที่ควรจะเป็น (ขายขาดทุน) เพื่อให้ได้เงินมาใช้ในกรณีฉุกเฉิน
จึงเป็นสิ่งสำคัญที่จะรักษาสภาพคล่องด้วยการถือสินทรัพย์ที่มีสภาพคล่องสูงบางส่วน ไม่ว่าจะเป็น เงินสด เงินฝาก หรือเงินลงทุนระยะสั้น เอาไว้ในระดับที่สามารถรับมือกับปัญหาบางอย่างที่อาจเกิดได้ในระยะเวลาหนึ่ง เช่น กรณีที่บริษัทขายสินค้าให้ลูกค้าในลักษณะ Credit Term หากลูกค้าผิดนัดชำระหนี้บริษัทควรที่จะมีเงินจ่ายค่าวัตถุดิบสำหรับการผลิตครั้งต่อไปโดยที่การผลิตไม่หยุดชะงักลง