การตอบสนองความเสี่ยง (Risk Response) คือ การบริหารจัดการความเสี่ยงโดยเลือกใช้วิธีการตอบสนองความเสี่นงที่เหมาะสมกับผลการประเมินความเสี่ยงที่พิจารณาจากโอกาสในการเกิดความเสี่ยงและความรุนแรงของผลกระทบจากความเสี่ยง
โดยการตอบสนองความเสี่ยงจะเกิดขึ้นในลำดับสุดท้ายของการบริหารความเสี่ยงหลังจากที่ทราบถึงความสำคัญและความรุนแรงของความเสี่ยงจากการวิเคราะห์ความเสี่ยง (Risk Assessment) ด้วยข้อมูลความเสี่ยงที่ผู้วิเคราะห์ได้ระบุความเสี่ยงที่อาจเกิดขึ้นไว้
เมื่อทราบถึงความสำคัญของแต่ละความเสี่ยงแล้วจะทำให้ผู้วิเคราะห์ความเสี่ยงเลือกวิธีการตอบสนองความเสี่ยงได้จากกลยุทธ์ 4 รูปแบบ เรียกว่า 4Ts of Risk Management หรือ 4Ts’ Hazard Management ซึ่งแต่ละวิธีใน 4T คือ
- Tolerate คือ การยอมรับความเสี่ยง (Risk Acceptance)
- Treat คือ การลดความเสี่ยง (Risk Control)
- Terminate คือ การหลีกเลี่ยงความเสี่ยง (Risk Avoidance)
- Transfer คือ การถ่ายโอนความเสี่ยง (Risk Transfer)
การเลือกใช้กลยุทธ์การตอบสนองความเสี่ยง (Risk Response) ที่เหมาะสม จะพิจารณาจากโอกาสที่จะเกิดความเสี่ยง (Likelihood) และผลกระทบจากความเสี่ยง (Impact) ในแต่ละปัจจัย ที่สามารถแสดงเป็น Risk Response Matrix ได้ดังนี้
อย่างไรก็ตาม การเลือกใช้วิธีการตอบสนองความเสี่ยงใน Risk Response Matrix เป็นเพียงวิธีการเบื้องต้นในการจัดการความเสี่ยงทั่วไปเท่านั้น ในทางปฏิบัติคุณอาจพบว่าความเสี่ยงบางรายการอาจไม่จำเป็นที่จะต้องเลือกใช้การตอบสนองความเสี่ยงเหมือนกับในตาราง Risk Response Matrix และในบางสถานการณ์คุณอาจพบว่าคุณสามารถเลือกใช้วิธีการตอบสนองได้เพียงรูปแบบเดียวในปัญหาที่คุณเผชิญเท่านั้น
Risk Acceptance
Risk Acceptance คือ การตอบสนองความเสี่ยงโดยการไม่ทำอะไรกับความเสี่ยง (Tolerate) จากการที่ต้นทุนในการจัดการความเสี่ยงนั้นสูงเกินไปหรือไม่สามารถจำกัดความเสี่ยงดังกล่าวและหลีกเลี่ยงได้ด้วยวิธีใดได้เลย จึงทำให้จำเป็นต้องยอมรับความเสี่ยงที่เกิดขึ้นอย่างหลีกเลี่ยงไม่ได้
ตัวอย่างเช่น การที่บรรษัทข้ามชาติจัดตั้งบริษัทร่วมทุนกับบริษัทที่ตั้งอยู่ในประเทศบางประเทศที่มีความเสี่ยงทางด้านการเมือง กฎหมาย และข้อบังคับต่าง ๆ อย่างจีนและเวียดนามในอดีตที่ต้องอาศัยการ Joint Venture เพื่อเข้าสู่ตลาดของบรรษัทข้ามชาติ
อย่างไรก็ตาม การยอมรับความเสี่ยง (Risk Acceptance) สามารถใช้วิธีการร่วมมือกับบุคคลอื่นเพื่อแชร์ความเสี่ยงที่เกิดขึ้นได้ (Risk Sharing) เพื่อลดความเสี่ยง และใช้การระมัดระวังอย่างเข้มงวดเพื่อลดความเสียงที่เกิดขึ้นให้ได้มากที่สุดเท่าที่จะเป็นไปได้
Risk Control
Risk Control คือ การตอบสนองต่อความเสี่ยงโดยการควบคุมความเสี่ยง (Treat) เพื่อควบคุมความเสี่ยงให้อยู่ในการควบคุมให้ได้มากที่สุด เพื่อไม่ให้ความเสี่ยงลุกลามเป็นปัญหาที่ใหญ่ขึ้นและกลายเป็นปัญหาในอนาคต
โดยกลยุทธ์ Risk Control แบ่งได้เป็น 2 วิธี คือ การกำจัดความเสี่ยง (Risk Elimination) และการลดความเสี่ยง (Risk Reduction)
- การกำจัดความเสี่ยง (Risk Elimination) ทั้งหมดออกไปโดยการไม่ทำสิ่งที่นำไปสู่ความเสี่ยง
- การลดความเสี่ยง (Risk Reduction) คล้ายกับการกำจัดความเสี่ยง เพียงแต่การลดความเสี่ยงจะลดความเสี่ยงได้บางส่วนเท่าที่ทำได้เนื่องจากไม่สามารถกำจัดความเสี่ยงทั้งหมดได้อย่างสิ้นเชิง
Risk Avoidance
Risk Avoidance คือ การตอบสนองความเสี่ยงโดยการหลีกเลี่ยงความเสี่ยงเพื่อไม่ให้ความเสี่ยงเกิดขึ้น (Terminate) โดยการเลี่ยงทางเลือกหรือเหตุที่นำไปสู่ความเสี่ยงอาจจะเกิดขึ้นหากเลือกทางนั้น
ตัวอย่างเช่น เมื่อบริษัท A ระบุได้ว่าในกระบวนการทำงานหนึ่งที่ไม่มีความจำเป็นมีความเสี่ยงอย่างมากที่จะเกิดอัคคีภัยที่นำไปสู่ความเสียหายคิดเป็นมูลค่าสูงมาก บริษัท A จึงเลิกกระบวนการทำงานดังกล่าวเพื่อหลีกเลี่ยงความเสี่ยงอัคคีภัยและหันไปใช้วิธีอื่นแทนที่ให้ผลลัพธ์เหมือนกัน
Risk Avoidance เป็นวิธีการตอบสนองความเสี่ยงที่เป็นพื้นฐานที่สุดของการตอบสนองความเสี่ยงทั้ง 4 รูปแบบ
Risk Transfer
Risk Transfer คือ การตอบสนองความเสี่ยงด้วยการถ่ายโอนความเสี่ยงไปสู่บุคคลที่ 3 เป็นวิธีจัดการความเสี่ยงที่คุ้นเคยกันในรูปแบบขอการประกันภัย (Insurance) ที่ถ่ายโอนความเสี่ยงจากผู้ทำประกันภัย (ผู้เอาประกัน) ไปยังบริษัทประกันภัย โดยมีค่าเบี้ยประกันเป็นข้อแลกเปลี่ยน
นอกจากนั้น การจัดการความเสี่ยงด้วยวิธี Risk Transfer ที่ถ่ายโอนความเสี่ยงไปให้กับบุคคลที่ 3 ยังรวมไปถึงการทำสัญญาป้องกันความเสี่ยงที่มีเงื่อนไข อย่างสัญญาซื้อขายล่วงหน้า (Future Contract) และตราสารสิทธิ (Options) ในการป้องกันความไม่แน่นอนด้านราคา
ตัวอย่างการตอบสนองความเสี่ยงด้วยวิธีการถ่ายโอนความเสี่ยง (Risk Transfer) เช่น บริษัทที่นำเข้าสินค้าจากต่างประเทศถ่ายโอกาสเกิดความเสี่ยงต่อสินค้าทั้งจากความเสียหายในการขนส่งและการสูญหายของสินค้าระหว่างขนส่ง ด้วยการทำประกันภัยทางทะเล (Marine Insurance) ซึ่งค่าประกันการขนส่งทางทะเลดังกล่าวจะถูกรวมเอาไว้ในราคาที่มีการใช้ Incoterm ในเงื่อนไขแบบ CIF (Cost Insurance and Freight)