5M คือ วิธีการวิเคราะห์หาปัญหาที่เกิดขึ้นในองค์กรเพื่อนำไปสู่การปรับปรุงและแก้ไขตามแนวคิดของ Lean โดยปัญหาที่พบจากการวิเคราะห์ตามหลัก 5M Model ทั้ง 5 ปัจจัยจะนำไปใช้ในการวิเคราะห์หาสาเหตุ เพื่อการวางแผนและแก้ไขต่อไปด้วยเครื่องมือหรือทฤษฎีอื่น ๆ
สำหรับทั้ง 5 ตัวของ 5M Model ได้แก่ Manpower, Machine, Material, Method, และ Management โดยความหมายของ 5M ในแต่ละปัจจัยที่ใช้ในการวิเคราะห์ มีดังนี้
- Manpower คือ กำลังคน หรือ พนักงานในองค์กร
- Machine คือ เครื่องจักร เครื่องมือเครื่องใช้ในการทำงาน
- Material คือ วัสดุอุปกรณ์และวัตถุดิบต่าง ๆ ที่ใช้ในการผลิตสินค้า
- Method คือ วิธีการหรือขั้นตอนการดำเนินงาน
- Management คืออ การบริหารจัดการภายในองค์กร
โดยปัญหาที่พบจากทั้ง 5 ปัจจัยใน 5M Model จะนำไปใช้ต่อยอดในการหาสาเหตุของปัญหาด้วยเครื่องมือวิเคราะห์ปัญหา อย่างเช่น แผนผังก้างปลา หรือ Fishbone Diagram ที่จะแสดงให้เห็นว่าแต่ละปัญหามีที่มาจากอะไร
Manpower
Man หรือ Manpower คือ กำลังคนหรือพนักงานในองค์กร ไม่ว่าจะเป็น พนักงานฝ่ายผลิต พนักงานที่ทำงานเอกสาร หรือพนักงานที่อยู่ในตำแหน่งบริหาร โดยการวิเคราะห์ 5M ในส่วนของ Manpower คือ การหาสาเหตุของปัญหาด้วยการวิเคราะห์หาปัญหาที่มีที่มาจากมนุษย์ พูดง่ายๆ ก็คือ หาปัญหาที่เกิดจากพนักงาน
ตัวอย่างเช่น วิเคราะห์แล้วพบว่า สินค้าที่ไม่ได้มาตรฐานมีความผิดพลาดในการผลิต มาจากขั้นตอนการประกอบที่ผิดพลาดของพนักงานในสายการผลิตที่ไม่มีความเข้าใจ
Machine
Machine คือ ปัญหาที่มาจาก เครื่องจักร เครื่องมือ และอุปกรณ์ ที่ใช้ในการดำเนินงาน ตั้งแต่คอมพิวเตอร์ไปจนถึงเครื่องจักรที่ใช้ในการผลิตในสายการผลิตของอุตสาหกรรม
สำหรับตัวอย่างง่าย ๆ ที่เป็นสาเหตุของความผิดพลาดในส่วนของ Machine ส่วนใหญ่มักจะมีสาเหตุมาจาก เครื่องมือและเครื่องจักรที่ชำรุด
Material
Material หมายถึง วัตถุดิบและสิ่งที่ใช้เป็นส่วนประกอบในการผลิตต่าง ๆ โดยในส่วนนี้จะเป็นการวิเคราะห์หาสาเหตุความผิดพลาดที่เกิดจากข้อบกพร่องหรือคุณสมบัติของวัตถุดิบในการผลิต
ตัวอย่างเช่น ชิ้นส่วนเครื่องใช้ไฟฟ้าที่ไม่ได้มาตรฐาน ที่หลุดมาจากการคัดกรองของ Supplier
Method
Method หมายถึง วิธีการหรือขั้นตอนที่ใช้ในการทำงานขององค์กร ในการวิเคราะห์ 5M ส่วนนี้ คือ การหาความผิดพลาดที่เกิดขึ้นจากขั้นตอนหรือมาตรฐานการดำเนินงานที่ไม่ถูกต้อง ซึ่งแก้ได้ง่าย ๆ ด้วยการปรับปรุงให้ถูกต้องเหมาะสมอย่างที่ควรจะเป็น
ตัวอย่างเช่น ขั้นตอนการดำเนินงานที่มีขั้นตอนไม่จำเป็นแทรกอยู่มากเกินไป ส่งผลให้การดำเนินงานช้ากว่าที่ควรจะเป็น ในขณะไม่ได้ทำให้คุณภาพของสินค้าหรือบริการสูงขึ้น
Management
Management หมายถึง การจัดการเป็นการวิเคราะห์ปัญหาที่มีสาเหตุมาจากการจัดการ ซึ่งเป็นปัญหาจากการจัดการที่ไม่เหมาะสมหรือการวางแผนงานที่ไม่ถูกต้อง
ตัวอย่างเช่น การที่ฝ่ายทรัพยากรมนุษย์คัดเลือกกำลังคนได้ไม่เหมาะกับจุดประสงค์ของงาน ทำให้พนักงานดังกล่าวไม่สามารถทำงานได้อย่างที่ควรจะทำได้
อ่านเพิ่มเติมเกี่ยวกับแนวคิด Lean ที่เป็นพื้นฐานของหลัก 5M Model ในบทความนี้ ได้ที่บทความ Lean คืออะไร